پاندمی کرونا فرصتی برای تغییر در رویکرد ها و نظام های مدیریت بحران

به گزارش روابط عمومی دانشکده بهداشت، دوشنبه 2 تیر99، به مناسبت سالروز زلزله 31 خرداد 1369 منجیل و همچنین مرور درس آموخته های پاندمی کرونا، نشست مجازی "مروری بر سی سال مدیریت بحران در جامعه ایران" با حضورشش نفر از اساتید ملی و بین المللی و 70 نفر از علاقه مندان به همت دپارتمان سلامت در حوادث و بلایای دانشکده بهداشت برگزار شد. در این نشست اساتید ملی و بین المللی حوزه های مختلف مدیریت بحران به بحث و تبادل نظر در خصوص تجارب 30 ساله مدیریت بحران کشور پرداختند. در ادامه مختصری از این نشست را می خوانیم.

 

 ابتدا دکتر علی اردلان عضو هیات علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران در خصوص درس آموخته های نظام سلامت در پاندمی کووید 19 گفت:  گسترش پاندمی کوید 19 تا به امروز 60 میلیون نفر را در دنیا به اقدامات بشر دوستانه نیازمند ساخته است. درس آموخته های بحران کووید 19 نشان می دهد که حتی کشورهایی که در دنیا دارای ساختار نظام سلامت قوی هستند از این بحران در امان نبودند.
وی یادآور شد اکنون در حال تهیه برنامه بازتوانی برای کووید 19 در جهان هستیم. این برنامه کمک می کند تا کشورها در شرایط مشکلات اجتماعی و اقتصادی بتوانند روشهایی برای کنترل بیماری داشته باشند. در بحران کوید 19 تاب آوری کلی جامعه که شامل تاب آوری اقتصادی و اجتماعی و ... است را لازم داریم. همچنین برای تحقق تاب آوری در نظام سلامت باید ساختار نظام سلامت قوی داشته باشیم. 

 

سپس دکتر علیرضا فلاحی استاد معماری و شهرسازی دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه سیدنی استرالیا، چالش های مدیریت بازسازی و بازتوانی در ایران، از زلزله 1369 منجیل تا بحران کرونای 1399 را در دو بخش مطرح کرد. بخش اول بازسازی های پس از بلایا در کشور و اشاره به زلزله منجیل سال 69 و بخش دوم طرح سیستم بازسازی در کووید 19 بود.
وی عنوان کرد: کووید 19 اثرات شگرفی بر رویکردهای معماری و شهرسازی و دیگر سیستم های شهری مثل سیستم های حمل و نقل گذاشته و خواهد گذاشت، به طوری که مدل های معماری در زمان پساکرونا درحال تغییر هستند.  مهمترین تغییر در حوزه معماری و شهرسازی، موضوع اهمیت دادن به سلامت انسان ها و محور قرارگرفتن سلامت است. 

دکتر فلاحی به نقش بین رشته ای مدیریت بحران اشاره کرد و افزود: به اعتقاد من حلقه اتصال همه اقدامات فنی، مهندسی، اقتصادی و اجتماعی، موضوع سلامت است و بنابراین نقش دانشکده های بهداشت در این زمینه باید پررنگ تر از گذشته باشد.
وی گفت: در خصوص اقدامات شهر سازی و ساخت و ساز در پسا کرونا وارد حوزه جدیدی شدیم. فاصله گذاری اجتماعی بعنوان یکی از فاکتورهای پیشگیری، تمایل مردم را به سکونت در طبقات بالاتر برج ها کمتر کرده است تا به جهت سلامت و ایمنی، کمتر از آسانسور استفاده کنند. همچنین تغییر رویکرد به سمت طراحی فضاهای بسته در منزل در حال جایگزین شدن مدل طراحی فضاهای باز مثل آشپزخانه های باز است.

 

 

سخنران بعدی دکتر علی عسگری استاد دانشگاه یورک کانادا بود. وی  تحولات آموزش عالی و تحقیقات مدیریت بحران در ایران طی 30 سال گذشته را مورد بحث و بررسی قرار داد.
دکتر عسگری اظهار داشت: که دهه 70 آغاز این تحولات بود و پس از وقوع زلزله 69 تحقیقات دانشجویان و اساتید و پژوهشگران را تحت تاثیر قرار داد و ساختارهایی مثل پژوهشگاه زلزله شناسی در ایران بنیان نهاده شدند. دهه 80 دهه را می توان دهه پدافند غیرعامل نام نهاد چرا که در این دهه به موضوع پدافند غیر عامل توجه فراوانی شد.

وی در ادامه افزود: از دیدگاه تحقیقات و آموزش مدیریت بحران و با ورود وزارت بهداشت به موضوع مدیریت بحران، می توان دهه 90 را "دهه سلامت در حوادث و بلایا" نام گذاری کرد. با این وجود هنوز جای مباحث مدیریتی خالی است و باید در دهه اخیر بر موضوع مدیریت بحران تمرکز کرد. 

 

سپس دکتر مصطفی محقق هماهنگ کننده ارشد مرکز سازمان ملل متحد برای مدیریت اطلاعات بلایا در آسیا و اقیانوسیه به بحث در رابطه با مدیریت بحران و توسعه اقتصادی و اجتماعی ایران در سه دهه گذشته پرداخت. 

وی یادآور شد که در کشور ما دو فاکتور تولید ریسک و کاهش ریسک در بستر توسعه نقش مهمی دارند. بدلیل توسعه نامتناسب تولید ریسک بالا است ولی سرعت کاهش ریسک بسیار کم است، بنابراین توسعه اقتصادی و اجتماعی قابل قبول حاصل نمی شود. در نتیجه کشور باید در برابر حوادث ایمن شود و این امر مستلزم ارتباط و تعامل جامعه علمی و اجرایی و توسعه ای کشور جهت اجرای برنامه هفتم توسعه تحت عنوان "توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور با محور تشخیص مخاطرات مرتبط با توسعه" است.

 

دکتر مهدی زارع: مدیریت زلزله منجیل توسط معاونت رییس جمهور، نقش مهمی در همکاری و هماهنگی دستگاه ها داشت. 

دکتر مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله، مروری بر مدیریت بحران سال 1369 در زلزله منجیل را ارائه کرد.

 وی با بیان اینکه بیشترین خسارت در شهرستان منجیل رخ داده بود، به سازماندهی انجام شده در دولت وقت اشاره کرد و گفت: امکانات دولت در آن زمان که از زیرساخت تجربه جنگ تحمیلی حاصل شده بود بسیار کمک کننده بود و تاکید کرد که مدیریت حادثه توسط معاون وقت ریاست جمهوری نقش مهمی در همکاری همه دستگاه ها داشت. 

 

دکتر عباس استاد تقی زاده مدیر دپارتمان سلامت در حوادث و بلایا و عضو هیات علمی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی تهران تحولات مدیریت بحران از پاسخ به حوادث تا تاب آوری بلایا را بیان کرد.

وی گفت: در سه دهه گذشته تغییر اقلیم، جهانی شدن، سالمندی، تروریسم و بیماری های نوپدید از دلایل افزایش حوادث و بلایا بوده است. رویکردهای مدیریت بحران از رویکرد غیرفعال به رویکرد پیش فعال تغییر کرده است. همچنین امروز باید مدیریت بحران بر اساس اصول مثبت نگری، مشارکت، جامعیت و یکپارچگی انجام شود. 

دکتر استادتقی زاده تاکید کرد که امروزه و به خصوص بعد از دوره کرونا، تاب آوری یک رویکرد انتخابی نبوده، بلکه یک اجبار برای حفظ جان و اموال شهروندان است.